THẰNG CÔN
(1968)
Duyên Anh giỏi trong việc phác họa hình ảnh làng quê Bắc Bộ thuần khiết vốn chỉ còn trong tâm tưởng của thế hệ 5x 6x 7x. Thằng Côn là câu chuyện tiếp theo của chuyện Thằng Vũ diễn ra trong bối cảnh lịch sử nạn đói Ất Dậu năm 1944-1945, trước cách mạng tháng 8. Đọc để biết tuổi thơ của trẻ con vào lúc ấy thế nào, ảnh hưởng bởi thời cuộc ra sao, và những từ “cách mạng” “đảo chính” “độc lập” tác động sâu rộng đến suy nghĩ tình cảm cả một thế hệ …
Những tháng năm đẹp nhất của một đời người đã trở thành những tháng năm hắt hiu buồn thảm nhất của một đời người với Le Petit Chose của Daudet, với Những Ngày Thơ Ấu của Nguyên Hồng. Giam nhốt trong tiềm thức người như một ám ảnh siêu hình, tuổi nhỏ chỉ còn là một vang vọng buốt lạnh.
Và, ở cuối đường hầm kia, tuổi nhỏ hiện ra, hoang đường và xa lạ buồn, mang cái hình ảnh như một bờ bãi mù sương. Cái ga tuổi vàng tới rồi. Nhưng người chỉ tới khi buổi chiều đã xuống.
Riêng Duyên Anh đã về tới tuổi vàng mình vào khoảng bảy giờ sáng. Một buổi sáng tháng giêng, xanh trời, một buổi sáng mùa xuân lộng lẫy. Ga tuổi vàng hiện ra, rực rỡ. Cái mái nó đỏ chói từng hòn ngói lên tám.
Và từng chuyến tàu chở tuổi nhỏ đến cùng tuổi nhỏ ấy, bánh chưa ngừng lăn, thằng Côn đã nhảy xuống. Côn tới. Từ phút này, cái thế giới nghiêm trang, đầy đặc những nếp nhăn buồn bã những khoảng trũng của người lớn đã mất Côn rồi. Mất, mất hẳn. Côn đã đi thật xa, bay thật cao, trên những đường đồng, trên những con suối, hóa thân làm bướm, bốc thoát thành nắng...